Lama – duchowny

       Jak dla podróżnika przewodnik,
       dla dziecka matka,
       dla pracownika kierownik,
       dla ucznia nauczyciel,
       takim też jest duchowny,
       źródło szczęśliwości.

Lama, duchowny, jest przewodnikiem-towarzyszem, matką, kierownikiem-szefem i nauczycielem. Dlatego w Różańcu czcigodnych kobiet* powiedziano tak:

       „Objawię znamienność duchownego.
       A więc kim on jest?
       Istota: prowadzenie i ochrona.
       Pewnik: objawianie i wyjaśnianie.
       Gdy się dzieli, jest trzema rodzajami zasady:
       bezbłędnym duchownym znaczenia,
       stwierdzającym duchownym sądu,
       objawiającym duchownym oznajmienia.

      Objawiciel wszechwiedzy, świadoma dusza,
      jest objawicielką wszystkich objawień.

      Pozostaje właściwie wiecznie niebłądząca.

      To bezbłędny nauczyciel znaczenia.

       Drugi objawia wszystkie obszary i przyrody,

       zewnętrzne i wewnętrzne, pojęcia i osądy.

       Nie wypierając się więc wyobrażeń, potwierdza, że są próżne.

       Nie wypierając się smutku, potwierdza, że jest radosny.

       Stwierdza znaczenie z nieodpartego sądu.

       Jest stwierdzającym nauczycielem sądu.

       Objawiający nauczyciel oznajmienia

       to król wzrokowców i opowiadaczy”.

Słowna Postać,

Pierwotny Nauczyciel,

najjaśniejsze niebo

   O duchownym zasady albo zasadniczym duchownym (rdzennym) tak opowiedziano w Różańcu czcigodnych kobiet:*

       „Nauczyciel (myśl jak o ojcu) rozumu i przekazu (od ojców),

       nauczyciel obowiązku i prawa (szanuj jak głowę),
       nauczyciel przypowieści i świadectwa (pielęgnuj jak zdrowie) –
       tych troje zawiera się w jednym.
       Posiadacz trzech jest zasadniczym duchownym”.

   Oznacza to, że zasadniczy duchowny jest doskonałym duchownym.

Spełniona Postać,

Wierny Bóg, Białe Światło (Sienla Okar)

ze swym towarzystwem

(według obrządku bon)

   Nauczyciel jest jak ziemia, serce ucznia jak korzeń, a sam uczeń jak roślina. Roślina będzie żyła, gdy jej korzeń będzie rósł na żyznej ziemi. Uczeń będzie żywy, jeśli jego serce będzie polegało na żywym i prawdziwym nauczycielu. Zasadniczy duchowny jest więc duchownym żywym i ożywiającym – jest duchownym serdecznym – bliskim własnemu sercu.
   On sam jest też zasadą, bo od niego się zaczyna życie wnętrza. Dlatego bywa także zwany źródłem wszystkich szczęśliwych żyjących w trzech czasach. Wszyscy szczęśliwi w nim mają początek, bo on jako pierwszy jest przykładem wszystkich. Wierzący nie znający Szczęśliwego, poznaje Go przez przykład duchownego. Duchowny jest więc źródłem poznania Świętego. Przez poznanie wierzący postępuje i stosuje prawdę w życiu. W końcu sam ma możliwość stać się Świętym, Doskonałym, a początkiem tego jest zawsze przykład duchownego. Zasadniczy duchowny jest więc duchownym początkowym, pierwotnym, źródłowym.

   Jest nazywany duchownym, bo wzniósł się do rzeczywistości ducha – opanował siebie.** Dlatego tym, co go wyróżnia jest prawdziwy spokój.
   Jest zwany zasadą, bo na nim kształtuje się uczeń.
   Jest od zasady albo zasadniczym, bo działa na zasadę ucznia – uprawia jego serce, użyźnia nieżyzne. W tym zawiera się również znaczenie stanowczości.

Wcielona Postać,

duchowny mojej zasady,

Czcigodny Tenzin Namdak

   Zasadniczy duchowny jest przykładem mądrości – najlepszym z nauczycieli. Ale nie jest wszystkim – nie jest doskonałym Świętym. To tylko odbicie, wzorzec, miejsce odniesienia. Dopiero idąc za przykazaniem duchownego, poznaje się Doskonałość. Bez posłuszeństwa nie widać Doskonałego i nie poznaje się Wszystkiego.
   Zasadniczy duchowny może nie być doskonały w rzeczywistości, ale musi być doskonały w duszy ucznia. To od wiary ucznia zależy postęp na drodze. Kiedy uczeń ma wiarę, wtedy nawet niedoskonały nauczyciel staje się doskonały – najpierw w duszy, a w końcu w rzeczywistości. Dlatego postawa ucznia względem nauczyciela musi być ufna jak postawa dziecka względem matki.
   Nauczyciel będąc wzorcem, staje się najszczytniejszym wyobrażeniem własnej duszy. Jako taki ma być noszony na czubku głowy. Tam w ośrodku głowy jest miejsce szczęśliwości, a także ośrodek zmysłów i przyjemnych doznań. Dlatego duchownego wprowadza się w to najlepsze miejsce. Daje mu się zamieszkać na miejscu zaszczytnym. W tym pałacu duchowny spoczywa jako król i sędzia. Dzięki tej szczęśliwej pamięci opanowuje się zmysły i prowadzi życie z rozsądkiem.
   Jednak duchownego zachowuje się także w sercu i tutaj jest on wzorem łaski i litości – najlepszym przyjacielem, bliskim, czułym, żywym i zażyłym. Tam na szczycie pozostaje niedostępnym, w przestrzeni wyobrażeń. Tutaj w sercu odkrywa tajemnice i daje się dotknąć. Na szczycie panuje jako doskonały Pokój, a w sercu jako doskonała Miłość. Dlatego w nim zamyka się wszystko – jest początkiem wszystkiego – źródłem prawdziwego życia.

Przykład noszenia Pana na głowie,

obraz namalowany przez Sola Halabiego

Przykład noszenia Pana w sercu,

obraz Niepokalanego Serca Maryi

(namalowany przez Smitha)

   Gdy pracuje się z duchownym, ma się go także na języku – wychwala się jego przymioty na zewnątrz i wewnątrz, prowadzi z nim rozmowy jak sługa i jak przyjaciel. Wchodzi się w łączność z duchownym przez dźwięk, światło i doznania.

  

*Różaniec czcigodnych kobiet (mKha' 'gro rin chen 'phreng ba) to księga z Dziedzictwa przekreślenia wiecznego tronu białego nieba (Nam mkha' dkar po ye khri mtha' sel gyi rgyud), z wielkiego spełnienia (rdzogs chen) obrządku bon. Przekład z języka tybetańskiego: Jakub Szukalski.

**Tybetańskie pochodzenie słowa lama (bla ma) wskazuje raczej na znaczenie wyższy, wysoki. W tym przypadku można rozumieć duchownego jako tego, który przewyższył siebie – tego, który jest wyższy od małostkowego ja.

།བླ་མའི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པར་བྱ། །དེ་ཡང་གང་དང་གང་ཞེ་ན། །ངོ་བོ་འདྲེན་ཞིང་སྐྱོབ་པ་ཡིན། །ངེས་ཚིག་སྟོན་ཞིང་འགྲེལ་པ་ཡིན། །དབྱེ་ན་རྩ་བ་རྣམ་པ་གསུམ། འཁྲུལ་མེད་དོན་གྱི་བླ་མ་དང་། །སྒྲུབ་བྱེད་རྟགས་ཀྱི་བླ་མ་དང་། །སྟོན་བྱེད་མཚོན་པའི་བླ་མའོ། །ཀུན་རིག་སྟོན་པ་རིག་པའི་སེམས། །བསྟན་པ་ཀུན་གྱི་སྟོན་མཁན་ཡིན། །མ་འཁྲུལ་གདོད་ནས་རང་ཆས་གནས། །འཁྲུལ་མེད་དོན་གྱི་སློབ་དཔོན་ནོ། །གཉིས་པ་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས། །ཕྱི་ནང་འཛིན་རྟོག་ཀུན་སྟོན་པས། །སྣང་བ་མ་སྤངས་སྟོང་པར་བསྒྲུབ། །སྡུག་བསྔལ་མ་སྤངས་བདེ་བར་བསྒྲུབ། །མ་སྤངས་རྟགས་ལས་དོན་སྒྲུབ་པས། །སྒྲུབ་བྱེད་རྟགས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ཡིན། །སྟོན་བྱེད་མཚོན་པའི་སློབ་དཔོན་ནི། །སྤྱན་ལྡན་འཆད་མཁན་རྒྱལ་པོ་ཡིན། །དབྱེ་བ་རྣམ་པ་གསུམ་ཡིན་ཏེ། །ཤེས་རབ་༼ཕ་མེས་ནས་༽རྒྱུད་ཀྱི་སློབ་དཔོན་༼ཕ་ལྟར་བསམ་༽དང་། །དམ་ཚིག་དབང་གི་སློབ་དཔོན་དང་། ༼དེ་མགོ་ལྟར་བསྐུར།༽ །མན་ངག་ལུང་གི་སློབ་དཔོན་གསུམ། ༼སྲོག་ལྟར་བཙའ་གསུངས།༽ །དེ་གསུམ་གཅིག་ལ་ཚང་པ་ཡིན། །གསུམ་ལྡན་རྩ་བའི་བླ་མ་ཡིན།

ཞེས་ཡེ་ཁྲི་མཐའ་སེལ་གྱི་རྒྱུད་ལས། མཁའ་འགྲོ་རིན་ཆེན་འཕྲེང་བ་ལས་གསུངས་སོ།