piątek, 24 lutego 2017

(68) Szkółka: Krótkie objaśnienie przyczyn

   Na początku mamy wymienione przyczyny według istoty, a na końcu według podobieństwa pomagania. Czym różnią się te przyczyny? W przypadku pierwszego podziału – według istoty – mamy do czynienia z przyczynami zachodzącymi po sobie (przyczyny pośrednie) i tą, która rzeczywiście przyczynia się do powstania skutku (przyczyny rzeczywiste). W przypadku drugiego podziału – według podobieństwa pomagania – mówimy o przyczynie zbliżającej, która może być porównana z powyższą przyczyną rzeczywistą (nawet określenia obu tych przyczyn wyraźnie na to wskazują), i o okolicznościach współdziałających, które już nie mogą być ściśle porównane z przyczynami pośrednimi, ponieważ tamte zachodziły po sobie, a okoliczności współdziałające towarzyszą wspólnie. Możemy wziąć przykład. Jeśli mamy nasienie jęczmienia, jego przyczyną rzeczywistą jest dojrzenie owocu jęczmienia, ale wcześniej przed dojrzeniem owocu, mieliśmy kiełek, łodygę, kłos itp. To wszystko, co było wcześniej możemy nazwać przyczyną pośrednią albo dziedziczną (rgyud rgyu). Natomiast to, co pomaga stać się nasieniu jęczmienia nasieniem jęczmienia, jest właśnie okolicznościami współdziałającymi (lhan cig byed pa'i rkyen). Te okoliczności nie są jakimś wcześniejszym stadium nasienia jęczmienia, nie są ściśle jego przyczyną pośrednią – są innego rodzaju ale przyczyniają się do właściwego skutku.
   Dalej, należałoby jeszcze omówić, co oznacza podział przyczyny według wyrażenia językowego. Oznacza to, w jakich szczególnych przypadkach posługujemy się nazwą przyczyna. Ten szczególny podział jest obecny w nauczaniu Tonpy Szenraba (w bonie) i w wyjaśnieniach indyjskiego mędrca Wasubandhu (w buddyzmie indyjskim).

   Mówimy przyczyna wtedy, gdy jakieś dwie rzeczy występują razem i te dwie rzeczy wspólnie działając, przyczyniają się do pewnego skutku. Np. ojciec i matka są przyczyną dziecka, w tym przypadku przyczyną współwystępującą.

   Mówimy przyczyna wtedy, gdy jakaś rzecz tworzy skutek zgodnie ze swoim rodzajem, we właściwym sobie zakresie, przez uczestnictwo w polu działania właściwym danemu rodzajowi czy zakresowi. W ten sposób właściwie wszystko może być nazwane przyczyną przez samo uczestniczenie. Jeśli coś uczestniczy w jednym rodzaju, jest przyczyną współuczestniczącą.

   Mówimy przyczyna wtedy, gdy jakaś rzecz jest zajściem pokrewieństw, gdy zachodzą pewne skojarzenia znaczeń i ich wyjaśnień. Na przykład jakaś szczególna myśl i jej odbicie w rzeczywistości jest przyczyną pokrewną. Mówimy przyczyna wtedy, gdy w rzeczywistości duchowej zachodzi pewne pokrewieństwo, kojarzenie. W przypadku tej przyczyny, jak i następnej (wszechobecnej) warto sięgnąć do szerszych objaśnień tradycyjnych. Ten rodzaj przyczyny można prosto rozumieć jako idee i to, co idealne. Świat myśli czy idei też jest rodzajem przyczyny, która tutaj nazwana jest pokrewną. (Możliwe, że należałoby tutaj użyć określenia przyczyna przenośna.)

   Mówimy przyczyna wtedy, gdy mamy do czynienia z rzeczami powszechnymi, takimi jak uczucia, sądy, myśli itp. Są one nieoczywiste, ale przyczyniają się do powstania wyraźnych skutków.

   Mówimy przyczyna wtedy, gdy jakaś rzecz jest gotowa do wydania skutku. Ta rzecz znajduje się w obszarze świata i dlatego w określeniu przyczyny dojrzałej mówi się, że jest ona złożona z jakiejś nieprawości i splamionej prawości, co znaczy że może być prawa albo nieprawa. Jednakże nawet jeśli jest prawa, to przez różne światowe okoliczności nie jest zupełnie czysta, co nazywa się splamioną prawością (dge ba zag bcas).

   Mówimy przyczyna wtedy, gdy jakaś rzecz tworzy nową jakość. Ten rodzaj przyczyny łatwo jest pojąć.

Dokładniejszych wyjaśnień należy szukać w tradycyjnych pismach.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz