(245) Szkółka: [Pewne wyjaśnienie czterech okoliczności]

Jaki jest więc sposób powstawania z czterech okoliczności? Dusza (sems) i pierwiastki duchowe (sems 'byung) powstają z wszystkich czterech okoliczności, a zaciekawienie niepojęciem ('du shes med pa'i snyoms 'jug) i zaciekawienie ustaniem ('gog pa'i snyoms 'jug) powstają z trzech okoliczności z wyjątkiem okoliczności powiązanej. Nie powstają z okoliczności powiązanej, ponieważ te dwa nie są pojmowaniem wiążącym (skupiającym się, tyb. dmigs byed). Pozostałości niezależnych wytworów (ldan min 'du byed lhag ma rnams) i materie (bem po rnams) inne niż dwa zaciekawienia powstają z okoliczności przyczynowych i okoliczności osobliwych. Ponieważ Streszczenie „Skarbca” (mDzod Kun btus) mówi: „Dusza i pierwiastki duchowe są tworzone przez cztery; zaciekawienie – przez trzy, z wyjątkiem okoliczności powiązanej. Inne są tworzone z okoliczności osobliwych i przyczyn” (/sems dang sems 'byung bzhis bskyed de/ /snyoms 'jug dmigs rkyen ma gtogs gsum/ /gzhan ni bdag rkyen rgyu las bskyed/). Ten wykład czterech okoliczności nie jest mówiony w zgodzie z odłamem innych [tzn. pozostałych obrządków tybetańskich poza bonem], ale jest to opowiedziane bez przekręcania zamysłu własnych źródeł [tzn. pism źródłowych bonu]. Takie jest wyjaśnienie Nimy Tenzina (Nyi ma bsTan 'dzin).

Uwaga odnośnie ostatniego zdania. Nauka o czterech okolicznościach obecna jest we wszystkich obrządkach buddyzmu tybetańskiego, a na tym miejscu pojawia się tylko odmienne jej wyjaśnienie. Ponadto, takie samo wyliczenie czterech okoliczności jest już obecne w naukach wczesnego buddyzmu indyjskiego. Pierwsze chyba wzmianki pojawiają się u Nagardziuny (Nāgārjuna, ok. 150-250 r.) w jego dziele Mūla madhyamika vṛtti akutobaya. Poza tym przedstawione tutaj wyliczenie czterech okoliczności podają także tacy uczeni, jak: Asanga (Asaṅga, IV w.), Wasubandu (Vasubandhu, IV/V w.), Buddapalita (Buddhapālita, ok. 470-550 r.), Bawiweka (Bhāviveka, ok. 500-578 r.), Styramati (Sthiramati, ok. 510-570 r.), Jasomitra (Yasomitra, VI w.), Dźinamitra (Jinamitra, ok. VI w.), Ciandrakirti (Candrakīrti, ok. 600-650 r.), Prtywibandu (Prthivibandhu, VII w.?), Kamalaśila (Kamalaśīla, ok. 740-795 r.), Purnawardana (Purnavardhana, VIII w.), Danaśila (Dānaśīla, ur. IX w.).

To należy do czterech okoliczności.