(152) Szkółka: Kształt widocznej zdolności oka

Pestka winogrona lub rozwinięty kwiat lnu itp.

To należy do widocznej zdolności oka.

Błędy określeń

Kiedy nazywasz najlepszym to, co podłe,

własną słabością sprowadzasz niepomyślność.

Chociaż nazwiesz to bardzo wielkim postępkiem,

wcześniejsza chwila pogorszyła spojrzenie.

Lunktok Dziaco Ciokle Namdzial (Lung rtogs rGya mtsho Phyogs las rNam rgyal), bsTan bcos mkhas pa'i legs bshad (Rozprawa. Mądre przypowieści), sTeng chen dGon, Ciunkpo (Khyung po) 2013, s. 30. Przekład z tybetańskiego: Jakub Szukalski.

།དམན་ལ་མཆོག་གི་སྒྲོ་བཏགས་ན།

།རང་མཚང་ཞིག་གིས་སྐལ་ངན་བྱེད།

།ཧ་ཅང་ཐེག་ཆེན་འབོད་ན་ཡང་།

།སྐད་སྔ་ཞིག་གིས་ལྟ་ངན་གྱུར།

ལུང་རྟོགས་རྒྱ་མཚོ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་མཁས་པའི་ལེགས་བཤད་ལས་བྱུང་ངོ་།

(151) Szkółka: Bliskoznaczność widocznej zdolności oka

Właściwość oka (mig gi khams), środowisko oka (mig gi skye mched) i widoczna zdolność oka (mig dbang gzugs can pa) to równoznaczniki.

Uwaga. Słowo właściwość (khams) użyte wyżej może też znaczyć obszar.

To należy do widocznej zdolności oka.

(150) Szkółka: Określenie widocznej zdolności oka མིག་དབང་གཟུགས་ཅན་པ།

Przejrzysty, wewnętrzny proch występujący jako rodzaj sprawiający nieprzygodną okoliczność osobliwą własnego skutku czucia oka.

(rang 'bras mig shes kyi thun mong ma yin pa'i bdag rkyen byed pa'i rigs su gnas pa'i nang gi rdul dwangs pa)

Uwaga. Określenie widoczny (gzugs can pa) jest w tym przypadku równoznaczne z wyrazem fizyczny.
 
To należy do widocznej zdolności oka.

(149) Szkółka: Widoczna zdolność oka

1. Określenie (mtshan nyid) 
2. Bliskoznaczność (khyab mnyam) 
3. Kształt (dbyibs) 
4. Podział (dbye ba) 

To należy do podziału materii w znaczeniu wewnętrznym.

(148) Szkółka: Podział materii w znaczeniu wewnętrznym

1. Widoczna zdolność oka (mig dbang gzugs can pa) 
2. Widoczna zdolność ucha (rna ba'i dbang po gzugs can pa) 
3. Widoczna zdolność nosa (sna yi dbang po gzugs can pa) 
4. Widoczna zdolność języka (lce'i dbang po gzugs can pa) 
5. Widoczna zdolność ciała (lus kyi dbang po gzugs can pa)

To należy do materii w znaczeniu wewnętrznym.

(147) Szkółka: Zmysł

Uwaga własna. Tybetański wyraz dla zmysłu to łankpo (dbang po).¹ To łankpo można też rozumieć jako władzę, moc, a w niektórych przypadkach także jako władcę. Podobnie jest ze znaczeniem sanskryckiego wyrazu indriya,² będącego odpowiednikiem tybetańskiego łankpo. Należy zauważyć, że pojęcie zmysłu wiąże się ściśle z władzą, mocą, zdolnością, sprawnością (por. określenie zmysłu). Ta zależność jest także dostrzegalna w potocznym znaczeniu słowa zmysł. Na przykład Wielki słownik języka polskiego określa zmysł wzroku jako „zdolność organizmu do odbierania bodźców zewnętrznych i reagowania na nie (tradycyjnie: wzrok, słuch, smak, dotyk, powonienie)”; a zmysł artystyczny jako „szczególna zdolność do czegoś”. To drugie znaczenie można także przypisać buddyjskiemu ujęciu zmysłu, gdzie zmysł nie tylko jest zdolnością fizyczną do postrzegania treści (zmysł fizyczny – tzn. widoczny)³ albo zdolnością umysłową do poznawczego postrzegania treści (zmysł intelektualny, tzn. umysłowy),⁴ ale także może się odnosić do zmysłu wiary (dad pa), zmysłu gorliwości (brtson 'grus), zmysłu pamięci (dran pa), zmysłu zachwytu (ting nge 'dzin), zmysłu poznania (ye shes). Przez te znaczenia zmysł może dotyczyć wielu dziedzin nie tylko widocznych (fizycznych), umysłowych (intelektualnych), ale także słownych (moralnych) i duchowych (metafizycznych).

1  དབང་པོ།

2  इन्द्रिय꠰

3  དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་པ། (dbang po gzugs can pa).

4  ཡིད་དབང༌། (yid dbang).

Jedność postaciowa

Z jednej postaci Obecnego Świętego

wyrażani są wszyscy święci.

Sangs rgyas phal po che zhes bya ba shin tu rgyas pa chen po'i mdo (Wielka, bardzo obszerna opowieść o nazwie «Święty Powszechny»), sanskr. Buddha avataṅsaka nāma mahā vaipulyaṃ sūtra, ze zbioru świętych pism buddyjskich, Kandziur (bKa' 'gyur), t. 35, wyd. dPe bsdur ma, Pekin 2006-2009, s. 821.

Przekład z tybetańskiego: Jakub Szukalski

།དེ་བཞིན་སངས་རྒྱས་སྐུ་གཅིག་ལས།

།སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་བརྗོད་པ་ཡིན།

སངས་རྒྱས་ཕལ་པོ་ཆེ་ཞེས་བྱ་བ་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པ་ཆེན་པོའི་ ་མདོ་ལས་བྱུང་ངོ༌།

Ku czci mojego nauczyciela,

który tak spoczął

(14.09.2017 r.)

Czcigodny Lungtok Tenpej Nima

ལུང་རྟོགས་བསྟན་པའི་ཉི་མ་རིན་པོ་ཆེ།

(146) Szkółka: Bliskoznaczność materii w znaczeniu wewnętrznym

   Materia w znaczeniu wewnętrznym (nang don bem po) i widoczny zmysł (dbang po gzugs can pa) to równoznaczniki.

   W tym przypadku, wedle tej przypadłości, zdolność postrzegania treści przez pojawienie się szczegółu treści w sobie (rang la yul gyi rnam pa shar nas/ yul 'dzin nus pa) to określenie zmysłu (dbang po).

   Przejrzysty, drobny, wewnętrzny proch ożywiony w zdolności postrzegania treści przez pojawienie się szczegółu treści w sobie (rang la yul gyi rnam pa shar nas yul 'dzin nus su bskyed pa'i nang gi rdul phran dwangs pa) to określenie widocznego zmysłu (dbang po gzugs can pa).

   Umysł ożywiony w zdolności poznawczego postrzegania treści przez pojawienie się szczegółu treści w sobie (rang la yul gyi rnam pa shar nas shes pas yul 'dzin nus su bskyed pa'i yid) to określenie umysłowego zmysłu (yid dbang).

   To dlatego, że Wydzielenie miar (Tshad ma rnam 'byed) mówi: „Zdolność postrzegania treści przez pojawienie się szczegółów treści w sobie i zdolność poznawczego postrzegania tej właśnie treści to ożywiony przejrzysty, drobny proch i umysł – zmysł, widok zmysłowy i zmysł umysłowy”.

To należy do materii w znaczeniu wewnętrznym.

(145) Szkółka: Określenie materii w znaczeniu wewnętrznym ནང་དོན་བེམ་པོ།

Zrobiona z wewnętrznego prochu.

(nang gi rdul du grub pa'o)

To należy do materii w znaczeniu wewnętrznym.

(144) Szkółka: Materia w znaczeniu wewnętrznym

1. Określenie (mtshan nyid)
2. Bliskoznaczność (khyab mnyam)
3. Podział (dbye ba)

To należy do podziału materii.

(143) Szkółka: Podział środowiska dotyku

1-2. Zimny (grang ba) i ciepły dotyk (dro ba'i reg bya)

3-4. Gładki ('jam pa) i szorstki dotyk (rtsub pa'i reg bya)

5-6. Syty ('grangs pa) i głodny dotyk (bkres pa'i reg bya)

7-8. Spragniony (skoms pa) i zaspokojony dotyk (ngoms pa'i reg bya)

9-10. Ciężki (lji ba) i lekki dotyk (yang ba'i reg bya)
11-12. Bolesny (na ba) i gorący dotyk (tsha ba'i reg bya)

Takie wyliczenie opiera się na Skarbcu (mDzod).
„Inne odłamy (gzhan sde)¹ opowiadają o czterech dotykach zawierających żywioły ('byung ba'i [bas!] bsdus pa'i reg bya bzhi)² i siedmiu dotykach zawierających żywiołowości ('byung 'gyur gyis bsdus pa'i bsdus pa'i reg bya bdun),³ ale jest to niezwiązane ze świadectwem (lung)⁴”. Tak o tym Nima Tenzin (Nyi ma bsTan 'dzin). Jeśli chodzi o wyliczenia tych czterech i siedmiu to są one następujące (wyliczam za słownikami):

Cztery dotyki żywiołowe

1. Ziemisty i twardy (sa zhing 'thas pa)

2. Wilgotny i mokry (brlan cing gsher ba)

3. Gorący i palący (tsha zhing sreg pa)

4. Górne (lotne) i ruchome (yar zhing g.yo ba)

Pod tym względem por. określenia żywiołów (tamże w podziale podane wyliczenie żywiołów i odnośniki do poszczególnych określeń).

Siedem dotyków żywiołowościowych

1. Gładki ('jam)

2. Szorstki (rtsub)

3. Ciężki (lci)

4. Lekki (yang)

5. Głodny (bkres)

6. Spragniony (skom)

7. Zimny (grang)

Brak właściwego odniesienia do żywiołowości (por.)

1  Czyli dziedzictwa buddyzmu wywodzące się od Buddy Siakjamuniego.

2  Nazywane też krócej czterema dotykami żywiołowymi ('byung ba'i reg bya bzhi).

3  Nazywane też krócej siedmioma dotykami żywiołowościowymi ('byung 'gyur gyi reg bya bdun). 
4  Czyli nie ma potwierdzenia dla takiego spojrzenia w żadnym z pism źródłowych. Z tego, co sprawdziłem, rzeczywiście takie wyliczenie nie pojawia się ani w zbiorze Kandziur (bKa' 'gyur), ani w zbiorze Tendziur (bsTan 'gyur) w tradycji wywodzącej się od Buddy Siakjamuniego.

To należy do środowiska dotyku.

(142) Szkółka: Bliskoznaczność środowiska dotyku

Dotyk (reg bya) i środowisko dotyku (reg bya'i skye mched) to równoznaczniki.

To należy do środowiska dotyku.